W dniu 11 maja obchodzimy DZIEŃ BEZ ŚMIECENIA (ang. World non-waste Day), którego celem jest szerzenie edukacji na temat prawidłowych zasad segregowania śmieci uświadomienie, że nasze odpady to wartościowe surowce wtórne.

Koncepcja ta została zapoczątkowana przed laty przez młodzież z kilkunastu krajów współdziałających w ramach międzynarodowego programu „Europejski Eko-Parlament Młodzieży”. W Polsce ten dzień obchodzony jest od 2007 r. Data 11 maja nie jest przypadkowa - 11 maja 2001 roku Sejm RP przyjął pakiet ustaw regulujących m.in. obowiązki przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi (obecnie zmienionych ustawą z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami o odpadami opakowaniowymi). 

Gdybyśmy przestrzegali czystości być może taki dzień nie byłby nam potrzebny. Dobrze jednak wiemy, że wystarczy wybrać się do lasu, parku, czy na pobliski skwer, aby natknąć się na puste opakowania, butelki, czy torby foliowe. Każdego roku w Polsce wytwarzanych jest ponad 13 mln ton odpadów. 25% z nich to odpady opakowaniowe, które poddane odzyskowi i recyklingowi mogą ponownie trafić do użytku. Jak pokazują dane statystyczne, przeciętny obywatel Polski segreguje niewiele ponad 10 kg odpadów, podczas gdy np. już jego sąsiad zza zachodniej granicy - kilka razy więcej.

Jednym z największych obciążeń dla środowiska naturalnego jest wszechobecny plastik – wynaleziony pod koniec XIX wieku, a masowo produkowany w ogromnych ilościach od lat 50. XX wieku. W tym czasie, do tej pory wyprodukowane zostało około 8,3 mld ton, z czego aż 6,3 mld ton stało się odpadami, a spośród tych odpadów aż 5,7 mld ton nigdy nie zostało poddanych recyklingowi. Gdyby wszystkie wyrzucone w ciągu roku na całym świecie butelki PET ustawić jedna na drugiej, utworzyłyby wieżę o wysokości 28 milionów kilometrów.

Niechlubne fakty:

  • 40% plastiku wytwarzanego każdego roku to artykuły jednorazowego użytku, które w ciągu kilku minut od zakupu trafiają do kosza,
  • co minutę do mórz i oceanów trafia 20 ton plastiku,
  • plastikowe opakowania wyrzucone w jednym miejscu na kuli ziemskiej mogą trafić w bardzo odległe rejony – przykładem jest bezludna Wyspa Hendersona położona na Południowym Pacyfiku, oddalona od większych skupisk ludzi o ponad 5 tys. km, obecnie w całości pokryta śmieciami, w tym głównie plastikiem. Na części ze zgromadzonych tam odpadów udało się odczytać etykiety, co pozwoliło stwierdzić, że znajdujące się na wyspie odpady pochodzą w znacznej mierze z Chin, Japonii i Ameryki Południowej, ale także z tak odległych miejsc, jak Szkocja czy Niemcy.
  • zgodnie z szacunkami, ponad 60% odpadów znajdujących się w Morzu Bałtyckim i na jego plażach to różnego pochodzenia plastik,
  • kawałki plastiku znajdowane są w żołądkach morskich stworzeń, zarówno ryb, ptaków czy ssaków – w 2019 r. u wybrzeży Filipin został znaleziony martwy wieloryb, w którego żołądku znaleziono 40 kg plastikowych śmieci. Plastik został także odkryty w układzie pokarmowym maleńkich stworzeń, żyjących w rowach oceanicznych na Pacyfiku, na głębokości prawie 11 km.
  • substancje chemiczne, które są dodawane do plastiku w celu uzyskaniu odpowiedniej plastyczności i koloru, przenikają do tkanek ryb i skorupiaków, które następnie są zjadane przez ludzi. Te same substancje mogą również bezpośrednio trafiać do organizmu człowieka - w ostatnich latach mikrocząstki plastiku znaleziono między innymi w wodzie pitnej, w miodach czy w soli.

Czas rozkładu odpadów komunalnych:

  • papier – okres rozpadu zależy od rodzaju papieru, stopnia zawilgocenia oraz od tego, czy był nasączany klejami, powlekany folią, laminatem, malowany, czy lakierowany. Te czynniki powodują, że rozkład papieru może potrwać od kilku tygodni aż do kilku miesięcy – np. gazeta rozłoży się nawet już po 6 tygodniach, degradacja chusteczek higienicznych lub biletu komunikacji miejskiej może potrwać 3 miesiące, zaś karton po mleku rozłoży się dopiero 5 po latach;
  • plastik i tworzywa sztuczne– od 100 do 1000 lat - opony rozłożą się w czasie od 50 do 80 lat; foliowa torebka – około 300 lat, butelki z tworzywa sztucznego, czy styropian wykorzystywany do dociepleń - 500 lat, styropianowe kubki to przynajmniej 50 lat, a opakowanie po cukierku może rozkładać się 450 lat.;
  • metal- czas rozkładu uzależniony jest od zastosowanego materiału, czy stopu i wynosić może od 50 do 200 lat - wyjątkiem są metale szlachetne, które mogą pozostać w jednej postaci przez tysiące lat;
  • szkłonie rozkłada się – potwierdzeniem tego mogą być znaleziska archeologiczne w postaci szklanych koralików, w północnej Syrii, Mezopotamii i starożytnym Egipcie mają około 5500 lat, a na ziemiach polskich ślady produkcji szkła, szklanych paciorków i łezek, co najmniej z VI w. p.n.e w Żywcu.

Co możemy zrobić:

  • zużywać znacznie mniej plastiku i zwiększać jego wtórne wykorzystanie,
  • zastąpić foliowe torebki na zakupy, torbami materiałowymi – szacuje się, że rocznie na świecie zużywa się 3 bln plastikowych torebek, których „życie” trwa średnio 15 minut, czyli tyle ile droga ze sklepu do domu, kupować napoje bez słomki,
  • korzystać z bidonów lub butelek wielorazowego użytku z filtrem do wody, zamiast kupowania napojów w plastikowych opakowaniach,
  • zwracać uwagę na opakowania – np. unikać żywności owiniętej w plastik, unikać produktów podwójnie opakowanych (np. w papier i dodatkowo w folię),
  • segregować śmieci,
  • nie wyrzucać niedopałków papierosów na ziemię - filtr papierosa zrobiony jest z plastiku, konkretnie octanu celulozy, który rozkłada się od 5 do 10 lat w tym czasie uwalniając szereg szkodliwych substancji ( m.in. nikotynę, arsen, ołów). Wyrzucony na ziemię, spłukiwany jest przez deszcz do studzienek kanalizacyjnych lub rzek i docelowo ląduje w oceanach. Resztki z papierosów obok słomek i torebek foliowych, są najczęściej spotykanym odpadem w morzach i na plażach.
  • nie śmiecić.

Celem akcji DZIEŃ BEZ ŚMIECENIA jest zwrócenie uwagi na „drugie życie odpadów” oraz wskazanie, do czego mogą zostać ponownie wykorzystane, co z nich powstaje w wyniku procesu recyklingu. Nie produkować odpadów się nie da – będą powstawały zawsze i wszędzie. Jednak trzeba to robić w taki sposób, by jak najwięcej surowców mogło być ponownie wykorzystanych. Bez odpowiedniego poziomu wiedzy i świadomości ekologicznej społeczeństwa nie będziemy w stanie realizować obowiązków odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Dlatego tak ważna jest mądra edukacja społeczeństwa od najmłodszych lat na temat segregowania odpadów.

WFOŚiGW w Łodzi zachęca dużych i małych mieszkańców naszego województwa do sprzątania i segregowania śmieci. Aby uczcić DZIEŃ BEZ ŚMIECENIA zapraszamy do stworzenia infografiki, plakatu promującego segregowanie śmieci. Zdjęcia Waszych prac możecie wstawiać pod postem

https://www.facebook.com/hashtag/dzie%C5%84bez%C5%9Bmiecenia     

do 11 maja 2021 r. na naszym FB. Najciekawsze prace nagrodzimy drobnymi upominkami i zaprezentujemy w   Galeria EKO-artystów na naszej stronie internetowej.

Zapraszamy.